اخبار هنری : «سینمای دفاع مقدس» ملک شخصی نیست
جشنواره فیلم مقاومت سال‌هاست برگزار می‌شود، جشنواره‌ای که برای حمایت از سینمای دفاع مقدس و نشر فرهنگ 8 سال جنگ تحمیلی و قهرمان‌های دلاوران ایرانی راه‌اندازی شده است. در زمانی نه‌چندان دور، فیلم‌های زیادی در عرصه دفاع مقدس تولید می‌شد، چه فیلم بلند، چه کوتاه و چه مستند. بسیاری از این آثار بسیار شاخص و مورد استقبال قرار گرفتند. علاوه بر فیلم‌های بلند سینمایی، مستندهای مهم و تأثیرگذاری نیز در این عرصه تولید و موردتوجه قرار گرفتند.
کارگردانان زیادی در عرصه سینمای دفاع مقدس به فعالیت پرداختند و فیلم‌های زیادی نیز ساختند، اما بی‌شک موفق‌ترین آنان مرحوم رسول ملاقلی پور است. وی با امکانات محدود آن دوران آثار خوب و تماشاگرپسندی را ساخت و روی پرده فرستاد. فیلم «پرواز در شب» با آن ساختار ساده از فیلم‌های ماندگار سینمای ایران است، فیلمی که دیگر نظیر آن ساخته نشد. حسن مهم این فیلم، حسی بود که به تماشاگر منتقل می‌کرد. ازلحاظ فن و ساختاری می‌توان بر این فیلم ایراد گرفت، اما ازلحاظ انتقال حس، کاملاً موفق بود. انتقال حس به مخاطب، کلیدی‌ترین فاکتور هنر ـ صنعت سینماست، اما در فیلم‌های ایرانی، به‌خصوص در سال‌های اخیر اصلاً دیده نمی‌شود.
کارگردان‌های دیگری نیز در این عرصه موفق بودند، اما هیچ‌کدام نتوانستند مانند ملاقلی پور فیلم‌های پرمخاطب بسازند.
زمانی، فیلم‌های دفاع مقدسی روی پرده‌های سینما جولان می‌دادند، اما امروز دیگر از آن شکوه خبری نیست، نه ازلحاظ کمیت و نه کیفیت، بااینکه صنعت سینما بسیار پیشرفت کرده و امکانات بهتر شده است. اکثر فیلم‌های موفق جنگی جهان بعد از پایان جنگ ساخته‌شده‌اند، حتی بسیار دورتر، مانند «نجات سرباز رایان» ، «اسب جنگی»، «دانکرک» و تعداد زیادی از فیلم‌های موفق دیگر که احتیاجی نیست نام یکایک برده شود. متأسفانه در ایران چنین نشد، فیلم‌های موفق دفاع مقدس در دوران جنگ تحمیلی بیشتر و بهتر ساخته می‌شد.
شاید تغییر سیاست‌ها این رکود را خودخواسته به سینما تحمیل کرده است، شاید هم ذائقه کارگردانان عرصه دفاع مقدس به‌سوی ساختن فیلم‌های گونه‌های دیگر و درآمدزا سوق پیدا کرده! به هر دلیلی که باشد، سینمای دفاع مقدس دچار افول و حمایت از فیلم‌های جنگی نیز بسیار کم شد. انجمن سینمای دفاع مقدس نیز کمتر فیلم تولید کرد، آن هم با کارگردانانی محدود که نظرکرده‌شان بود. یکی از دلایل مهم افول فیلم‌های دفاع مقدسی این بود که به هر دلیل اجازه داده نشد تا کارگردانانی دیگر و با تفکر جدید وارد این عرصه شوند، برخی نیز ساخت فیلم‌های دفاع مقدسی را برای خود تابو می‌دانستند، به‌خصوص دگر اندیشان و کسانی که برای جشنواره‌های خارجی فیلم می‌ساختند و می سازند. این گروه با سرمایه کشورشان فیلم‌هایی می‌ساختند و می‌سازند که دلخواه بیگانگان باشد. دفاع مقدس متعلق به همه مردم ایران‌زمین بود و هست.کسی نمی‌تواند آن را متعلق به خودش بداند.
برخی این‌گونه پنداشتند که دفاع مقدس ملک شخصی آنان است و باید خودشان درباره این دوران باشکوه فیلم بسازند، این طرز تفکر آسیب‌های جدی به بدنه سینمای دفاع مقدس زده و خواهد زد. ساخت فیلم دفاع مقدسی، طرح خوب، فیلمنامه عالی و کارگردانی حرفه‌ای می‌خواهد. 8 سال جنگ تحمیلی شناسنامه مقاومت مردم اسلامی ایران‌زمین است، آن‌قدر داستان و قهرمان دارد که تا قیام قیامت می‌توان درباره آنها فیلم‌های بلند ، کوتاه داستانی و مستند ساخت، اما در بین مسوولان اراده‌ای جدی وجود نداشت و ندارد. با این اوصاف جشنواره سینمای دفاع مقدس هنوز به رسالت خود عمل‌نکرده و راهی طولانی در پیش دارد.
بسیاری از اهالی سینما، پیر و جوان با طرح‌هایی دفاع مقدسی به سازمان‌های مختلف ازجمله انجمن سینمای دفاع مقدس، روایت فتح، تلویزیون و غیره رفتند تا طرح‌های خود را به انجام برسانند، اما نتوانستند به خواست خود برسند، برای همین علیرغم میل باطنی به ژانرهای دیگر رو آوردند، ازجمله کمدی. این رسالت جشنواره سینمای دفاع مقدس بود و هست تا با حمایت از ساخت فیلم‌های دفاع مقدس و حمایت از طرح‌های جدید و هنرمندان تازه‌نفس آن را در سطح کشور گسترش دهد، اما نشد. متأسفانه در این عرصه فیلم‌هایی با ساختار ضعیف و سوژه‌های شعاری و تکراری ساخته شد که مخاطبان را دچار ریزش کرد.
در آستانه برپایی دوره جدید جشنواره فیلم مقاومت هستیم،اما این جشنواره با وجود تغییر دبیر، همچنان در دایره ای بسته دوران می کند!
باید مسوولان جشنواره و دیگر دست‌اندرکاران سینمای دفاع مقدس چاره‌ای بیندیشند تا این‌گونه سینمایی به جایگاه شایسته خود بازگردد.
سید رضا اورنگ
