جمعه, مارس 29, 2024
خانهنوستالژی«هفت سامورایی»؛ فیلمی که عمیقا «ژاپنی» باقی ماند

«هفت سامورایی»؛ فیلمی که عمیقا «ژاپنی» باقی ماند

اخبار هنری : 

«کوروساوا» استادی انسان شناس است که سینمای ژاپن را به سوی کمال سوق داد/«هفت سامورایی»؛ فیلمی که عمیقا «ژاپنی» باقی ماند.

«آکیرا کوروساوا» بزرگترین کارگردان ژاپنی قرن بیستم (امپراطور سینمای ژاپن) همچنان سرچشمه الهام بسیاری از فیلمسازان معاصر محسوب می گردد.

شمار زیادی از منتقدان، «کوروساوا» را پیشرو در سینمای اکشن و پیشگام سینمای هالیوودی می دانند. او با تسلط بی نظیر در دوربین و حرکت، هنر هفتم ژاپن رادر سرتاسر جهان به نمایش می گذارد، سینمایی که تا آن زمان چندان شناخته شده نبود.
این فیلمساز حدود ۳۴ فیلم در کارنامه ۵۷ ساله خود باقی گذاشته که برخی از آنها منجر به تولد برخی از محبوب ترین آثار کلاسیک شده است.
آکیرای جوان همیشه مجذوب دنیای هنر بود، در ابتدا بعنوان دستیار کارگردان و سپس فیلمنامه نویس وارد دنیای هنر شد. اولین فیلمش همزمان با جنگ جهانی دوم در ژاپنی که کماکان دستخوش جنگ و نبرد بود، ساخته شد که زیاد مورد توجه قرار نگرفت. تا اینکه در سال ۱۹۵۱ با ساخت فیلم «راشومون» توانست در پهنه بین الملل شیر طلایی ونیز را از آن خود کند و چه کسی می توانست تا آن زمان سینمای ژاپن را به دنیای غرب معرفی کند؟ کوروساوا ی امپراطور.
او را به دلیل شیوه دیکتاتوری اش در ساخت فیلم ها به «امپراطور» ملقب کردند. چرا که کنترل تمام مراحل را از ابتدا تا انتها حفظ می کرد از طرح داستان گرفته تا تولید و مونتاژ.
این شخصیت توتالیتر سینمای ژاپن ویژگی عجیبی را در سرتاسر کارنامه کاری خود برای آیندگان به یادگار می گذارد، یعنی سهولت در تمامی ژانرها. این سهولت عجیب چه در بازسازی تاریخ (هفت سامورایی) چه در درام (مادادایو) و چه در کمدی (قلعه پنهان) همگان را شگفت انگیز می سازد.
کوروساوا توانایی خود را در قصه گویی به نمایش می گذارد. او با سبک خاص پویای خود، در عین حال می دانست چگونه تماشاگران ژاپنی را تسخیر کند، تا فرهنگ سینمایی اش را درگیر سبکی شود که خودش آن را بیش از حد قابل تحمل و غربی ها را بیشتر تشنه پویایی کند. این پویایی یکی از بزرگترین نقاط قوت سینمای کوروساوا است.
کمال گرا بودنش موجب می شود تا به اندازه کافی نتوانیم در مورد تاثیر او بر فرهنگ ژاپن و سینمای جهان سخن رانده شود.
این هیولای سینمای ژاپن به گونه ای شگرف بر بزرگانی چون «استیون اسپیلبرگ»، «فرانسیس فورد کاپولا»، «مارتین اسکورسیزی» و «جورج لوکاس» تاثیرگذار بود. همه آنها به کمک کوروساوا توانستند به یمن وجود او فیلم هایشان را به اتمام برسانند. کوروساوا بواسطه شهرتش در ژاپن بیش از حد مورد قضاوت قرار گرفت و این به خودی خود موجب انحراف اذهان منتقد از ارزش های والای این استاد بی بدیل شد. استادی انسان شناس و شیفته انسان که سینمای ژاپن را به سوی کمال سوق داد.

****
سامورایی هفتم

قرن هفدهم، دوران سامورایی های قدرتمند در خدمت اربابان حاکم و ثروتمند به پایان رسیده است. راهزنان پی در پی دهکده های کوچک را غارت می کنند و اهالی قادر به دفاع نیستند. آنان در شهر (گامبئی ) ـ سامورایی کهنه کاری را که به هیئت راهبان درآمده و کودکی را از چنگال یک دزد ولگرد نجات داده ـ را می بینند و از او تقاضای کمک می کنند. او ۶ سامورایی دیگر را گردهم می آورد و آنها را در قبال سه وعده غذای روزانه می‌پذیرند که اهالی را در برابر تهاجم راهزنان هدایت کنند و روستاییان از آن استقبال می‌کند.

«کاتسوشیرو» سامورایی جوانی که شیفته «کیوزو» استاد شمشیر بازی است، دلباخته یکی از دختران محلی می شود و «کیکوچیو»، یک دهقان زاده که در باب نسب خانوادگی خود گزافه می‌گوید تا بلکه در جمع سامورایی ها پذیرفته شود…
راهزنان چندین بار حمله می‌کنند و در انتها پس از یک جدال سنگین و خشن با سامورایی ها و دهقانان شکست می خورند اما تنها سه سامورایی باقی می‌ماند… در حالی که دهکده خود را برای فصل بعدی برنج‌کاری آماده می کند…
فیلم هایی در ژانر “chambara” (ژانری هنری ـ رزمی در تئاتر و سینمای ژاپن که در آن نوعی دوئل خاص میان قهرمانان صورت می‌گیرد) در حالی که به بخش وسیعی از تولیدات هنری ژاپن تسلط داشت، شاهد کاهش شدیدی در ساخت آثار با این ژانر بعد از جنگ جهانی شد. این ژانر از نظر اشغالگران آمریکایی با نگاهی تیره همراه بود چرا که ملی گرایی را در میان طبقات جامعه رواج می داد. در این میان کارگردانان بزرگی چون «کوروساوا» با ساختن فیلم «افسانه جادوی بزرگ» در سال ۱۹۴۳ جنجالی به پا می‌کنند و بعدها با پروژه «هفت سامورایی» آینده درخشانی را در فیلمسازی ژاپنی رقم می زنند.
«کوروساوا»، «هاشیموتو» و «اوگونی» برای نوشتن فیلمنامه ۴۵ روز خود را حبس می‌کنند، آنها سخت کار می‌کنند تا کاملاً ضعیف و در نهایت بیمار می شوند. او به همراه همکارانش از هر جنبه چه از نظر ساخت، چیدمان سکانس‌ها و چه در کاوش در همه جزئیات فیلم کار می کند. تهیه و تولید این شاهکار حدود یک سال زمان می برد و تحقیقات عظیم تاریخی و وسواس و کمال گرایی کوروساوا در تک‌تک نماهای فیلم کاملا مشهود است.
فیلم در دوره موسوم به (جنگ استانها) از اواخر قرن ۱۵ تا ۱۷ اتفاق می‌افتد دوره ای که کوروساوا را به خود جلب می کند. این نویسنده ۶ سامورایی را بر اساس شخصیت ها تصور می کند که در آن، ما اصل اندیشه سامورایی را بین چند قهرمان داستان مشاهده می کنیم. یعنی اساس فلسفه «بوشیدو»: خرد، حیله‌گری، فروتنی، دقت در شمشیرزنی، سخاوت و فداکاری.

آنها سپس از ابتدا یک سامورایی هفتم خارق العاده را اختراع می کند. شخصیت لاف زن و غیر قابل پیش‌بینی که تماشاگر می تواند با او همزادپنداری کند.
«کیکوچیو» که توسط استاد «توشیرو میفونه» تفسیر می شود. رویای سامورایی بودن را در سر می پروراند در حالی که از این قشر نیست. او هویت واقعی خود و نامی را که غصب کرده پنهان می کند تا خود را به عنوان یک سامورایی معرفی کند که این باعث تمسخر رفقایش خواهد شد. «کیکوچیو» دهقانی است که رویای جنگجو بودن را در سر دارد و موقعیت او در بین این دو جهان باعث می‌شود تا سامورایی ها چشم شان در مقابل دهقانان باز شود. این در نگاه اول یک فخرفروشی و یک فریبکاری است، اما در طول فیلم عمقی حیرت انگیز خواهد گرفت، فراتر از همه ی کهن الگوها. شخصیتی با ابعاد بسیار متفاوت و چندگونه که به «توشیرو میفونه» اجازه می‌دهد تا با تمام وجود این هدیه بازیگری ناب را به همگان اهدا کند، هدیه ای با بازی فراموش نشدنی استاد در طول تاریخ سینما.
زوج های هنری سینمای ژاپن (کوروساوا و میفونه) ۱۶ بار با هم همکاری نزدیک داشتند، در این فیلم که هفتمین همکاری هر دوی آنهاست، به واسطه اطمینان کاملی که کوروساوا از میفونه دارد اختیار تام در بازی به او می‌دهد تا شخصیت دلخواه خود را تفسیر و اجرا کند.
«کوروساوا» خود را از نوادگان سامورایی ها می داند و همچنان مجذوب افتخارات سامورایی ها و «بوشیدو» (راه و رسم سامورایی) است. او معتقد است زندگی در جهان به واسطه منشور بوشیدو برای بقا در جهان منتج خواهد بود. در فیلم، دهقان ها را می بینیم که اساس رهایی خود را در گروی پناه به سامورایی‌ها می‌دانند. «کوروساوا» نه می‌خواهد سامورایی های شایسته را به تصویر بکشد و نه دهقانان ناسپاس را، بلکه او می خواهد چارچوبی کاملا واقع بینانه در تضاد با ژانر شمشیربازی سینما را به داستان خود بدهد و این امر برای ما با غوطه ور شدن در زندگی روزمره در یک دهکده و تمرکز در زندگی، رفتارها و آداب و رسوم آن ها کاملا مشهود است. از یک سو از صحنه های جنگی فیلمبرداری می کند و از سوی دیگر کار کردن دهقانان و نقطه مشترک هر دو عظمت است.
بنابراین «کوروساوا» آرمانگرایی سامورایی و واقعیت محض و روزمره دهقانان را با هم روبرو می کند. این فیلم از آن جهت بسیار حیرت آور است که به جای بزرگداشت همبستگی مردان؛ ناتوانی آنها در اتحاد واقعی را نشان می دهد. این فیلم از جهاتی بسیار مهم، تلخ است؛ شکافی که میان دهقانان و جنگجویان تا انتهای فیلم وجود دارد. چرا که هر یک به دنیای متعلق به خود بازمی‌گردند، سامورایی‌ها زندگی روزمره دشوار دهقانان و آنان نیز، خیرخواهی سامورایی ها را انکار می کنند. دو جهان کاملاً نفوذ ناپذیر.
هفت سامورایی بسیاری از موضوعات دیگر را در خود جای می دهد. ده ها داستان که همگی تکنیک خاص خود را دارند. اما هرکدام در داستان بزرگی که به تماشاگر نشان داده می‌شوند، می گنجند و احساس می‌کنیم که این فیلم فقط بخشی از داستان را برای ما تعریف می‌کند. اینکه شخصیت ها گذشته و آینده ای دارند و اینکه داستان هر یک از شخصیت ها فراتر از قاب فیلم است. و تمام قدرت «کوروساوا» این است که تمام این داستان ها را بی کم و کاست بدون اینکه از چشم هر کسی دور باشد به صحنه می‌برد. در حین فیلمبرداری همه جزئیات با دقت مورد توجه قرار می گیرد.
در تکنیک های رزمی فیلم از اساتید بزرگ این رشته استفاده می کند و با شکوهی عجیب آن را به اجرا در می آورد و با این فیلم است که لقب امپراطور را به دست می‌آورد. کارگردان تسلیم چیزی نمی‌شود از نوشتن تا تدوین. او به توپوگرافی روستاها اشراف دارد، زمانی که مشخص می‌شود روستایی با این چشم انداز مشخص در فیلمبرداری وجود ندارد، کوروساوا تصمیم می‌گیرد که از پنج روستای مختلف استفاده شود آن هم در شرایط متفاوت با دوربین های مختلف و این اولین بار است که کوروساوا از چندین دوربین مختلف برای فیلمبرداری استفاده می‌کرد. او به جای استفاده از فیلمبرداری شات به شات، همزمان از سه دوربین استفاده می کند. تکنیکی که او آغازگرش بود و کوروساوای بزرگ اینچنین از نوشتن با افکار ظریفش تا تدوین با اندیشه ی نقاشانه اش موفق به ساخت این فیلم می گردد.
این چنین است که «هفت سامورایی» تبدیل به مرجعی برای تولید فیلم در ژاپن و حتی غرب نیز گردید. آنچه را که او همیشه به شکسپیر و داستایوفسکی مراجعه می‌کرد، با وجود همه این تاثیرات غربی، هفت سامورایی در سبک، روح و فلسفه خود، عمیقا ژاپنی باقی ماند.

مهدی عباسی

اخبار مرتبط

ارسال یک پاسخ

لطفا دیدگاه خود را وارد کنید!
لطفا نام خود را در اینجا وارد کنید

مطالب مرتبط