اخبار هنری : صدای ماندگار،خودش نیز ماندگار شد
دست به قلم گرفته بودم تا از شاه بانوی اقلیم دوبله ایران استاد رفعت هاشمپور بنویسم که خبر ناگوار درگذشت یکی از سلاطین سرزمین دوبله یعنی استاد چنگیز جلیلوند بغض را در گلوی قلم و خودم شکست.چه خبر سنگین و دلخراشی!
شاید نسل جدید سنگینی و دردناکی این خبر سخت را درک و فهم نکنند،اما نسلی که با سینمای کلاسیک جهان زندگی کرده و فیلم های بزرگ دنیا را روی پرده با دوبله های دلنشین و حرفه ای دیده و شنیده باشد، با تمام وجود این سنگینی را روی شانه های ناتوان دل خویش حس می کنند.
بازی برت لنکستر،پل نیومن،مارلون براندو،ریچارد برتون،کلینت ایستوود و دیگر بزرگان سینما را صدای گیرا و زیبای زنده یاد چنگیز جلیلوند برای ما دیدنی کرده بود.هرچند آنان بازیگران بزرگی بوده و هستند،اما اگر صدای استاد جلیلوند روی لبان شان نقش نمی بست،این همه برای مان جذاب نبودند.
مانند چنگیز جلیلوند و استادان بزرگ این فن که همدوره وی یا پیش از او بودند، دیگر پا به عرصه وجود و دوبله نخواهند گذاشت،زیرا آنان تکرار شدنی نبوده و نیستند.صدای جذاب آنان نعمتی خدادادی بود و هست که مردم از آنها لذت ببرند که بردند و می برند.
هنر دوبله ایران زمانی نه چندان دور،سرآمد دوبله دنیا بود و گوی سبقت را از همه ربوده بود.محال است که دیگر چنین دوره ای تکرار شود.مگر می شود دوباره افرادی با صدایی خوش،تاثیرگذار و غیر قابل تقلید،در یک زمان گرد هم آیند؟
بیش از 50 سال از حضور و هنرنمایی دوبلور های بزرگ ایران می گذرد،در طول این مدت حتی یک دوبلور جدید پا به عرصه نگذاشته که بتواند شانه به شانه آنان بساید.بزرگانی مانند مرحوم جلیلوند،علاوه بر داشتن صدایی گیرا،طنین خاصی نیز در صدای شان بود که جلوه ای ویژه به آنان می بخشید و می بخشد.آنان هنرمندانی بوده و هستند که مانند یک هنرپیشه قهار کاراکترهای مختلف را بازی کرده و می کنند،آن هم نه با تصویر،بلکه فقط با صدا و این مشکل بوده و هست که هرکسی از عهده آن برنیامده و نمی آید.
مدیران دولتی و برخی از سینماگران،به خصوص تهیه کنندگان قدر آنان را ندانسته و نمی دانند،زیرا درک ندارند که دوبله چقدر روی گیرایی فیلم تاثیر دارد.زنده یاد علی حاتمی تاثیر آن را به خوبی می دانست،برای همین همیشه در فیلم هایش از دوبلور های بزرگ استفاده می کرد،زیرا آنان بودند که می توانستند با هنرنمایی و صدای گرم خود به کاراکترها جانی دوباره بخشیده و درنزد مخاطب جذاب ترشان کنند.
خدا هرگز نبخشد مدیران و تهیه کنندگانی را که باعث شدن اکران فیلم های خارجی در ایران محدود و ممنوع شود،زیرا بزرگ ترین آسیب را بر پیکر هنر دوبله ایران وارد آورده و می آورند.به همین خاطر عده ای از دوبلورهای بزرگ بیکار یا کم کار شدند و گروهی نیز کلا این عرصه را ترک کرده یا جلای وطن گفتند.این عمل ناجوانمردانه که با بهانه اعتلای سینمای ایران و کمک به سینمای بدنه صورت گرفت،عاشقان سینما را از سالن ها فراری داد،سالن های سینما را یک به یک به تعطیلی کشاند،سینماداران را به خاک سیاه نشاند،رقابت را از بین برد و از همه بدتر،نه تنها سینمای ایران را اعتلا نداد،بلکه به سمت قهقرا سوق داد و می دهد.
هرچند که دوبلورها با صدای گرم خود به فیلم های فارسی جلوه داده و بازیگران را جذاب تر می کردند،اما هنر این بزرگان در دوبله فیلم های بزرگ جهان نمود بیشتری داشت و باعث ماندگار شدن این هنر در ایران و جهان شد.
با اینکه سال ها گذشته است،اما وقتی خاطرات فیلم های به یادماندنی سینمای جهان را در ذهن مرور می کنیم،پیش از تصویر بازیگران،طنین صدای آرامش دهنده هنرمندان بزرگ عرصه دوبله ایران گوش های مان را نوازش می دهد.پیش از نقش بستن تصویر پل نیومن،ریچارد برتن،مارلون براندو،برت لنکستر و بزرگان دیگر هنر بازیگری،صدای استاد چنگیز جلیلوند در گوش دل مان طنین انداز می شود.
از نسل بزرگان هنر دوبله ایران،تعداد انگشت شماری باقیمانده اند که حق بزرگی بر گردن سینما و تلویزیون ایران دارند.آنان گنجینه هایی هستند که هم باید از وجودشان بهره برد و هم در بهترین وضعیت حفظ شان کرد،اما متاسفانه اکثر مدیران دولتی سینما و بخش خصوصی چنین نکرده و نمی کنند.هنرمندان دوبلور سال هاست که از وضعیت موجود گله و شکایت دارند،اما حرف شان خریدار نداشت و ندارد.
هرچند این مدیران دولتی و خصوصی سینما حافظه ای برای حفظ نام و یاد این بزرگان ندارند،اما نام و یاد همه آنان در ذهن و دل عاشقان سینما و مردم حک شده و تا ابد باقی خواهد ماند.
سرانجام کرونا سهم خود از هنر دوبله را نیز گرفت و دوستداران را به عزای استاد چنگیز جلیلوند نشاند.خدا رحمت کند این هنرمند بزرگوار را .
این مصیبت عظما را به خانواده این هنرمند بزرگ و مردمی صمیمانه تسلیت گفته و برای شان از درگاه خداوند رحمان شکیبایی آرزومندیم.
سیدرضا اورنگ
