اخبار هنری: حرف روشنفکران این بود که آدمها اول نیاز به عدالت دارند و مدتها بعد از تحقق عدالت به قلۀ آزادی راه خواهند یافت: انگار نه انگار بردگان هیچ وقت خواب رسیدن به عدالت را هم نمیدیدند. و روشنفکرانی که زورشان میرسید به کارگر اعلام میکردند که آزادی دردی از او دوا نخواهد کرد. کارگر فقط باید به فکر نان شبش باشد. انگار کارگر نمیداند برای تهیۀ نان شبش هم به حداقلی از آزادی نیاز دارد. آری، در برابر ظلم و بیعدالتی دیرپای جامعۀ بورژوایی وسوسۀ بر زبان آوردنِ این قیبل حرفهای اغراقآمیز قوی بود. اما از هر چه بگذریم هیچ کدام از ما که در اینجا حضور داریم یحتمل تسلیم این وسوسه نمیشدیم، نه در میدان عمل نه در پهنۀ نظر. اما تاریخ راه خود را پیموده است و آنچه به چشم دیدهایم وامیداردمان امروز دربارۀ مسائل پیشآمده عمیقتر فکر کنیم.
ترجمه صالح نجفی