هربرت مارکوزه

اخبار هنری :

کتاب «بُعد زیباشناختی» ــ ترجمه داریوش مهرجویی ــ نشر هرمس

زمانی که “هنر” را معنایی جز این بود که اکنون هست ــ هنر را می‌توان به چند معنا “انقلاب” نامید. به معنای محدود، هنر وقتی انقلابی است که مبین تغییر بنیادی در سبک و صناعت باشد. چنین تغییری ممکن است یک نهضت واقعیِ پیشرو باشد که تغییرات مهم و اساسی جامعه را به طور کلی، پیشاپیش اعلام یا منعکس می‌کند. مثلا اکسپرسیونیسم و سورئالیسم خبر از خاصیت ویرانگر سرمایه‌داری انحصارگر و پیدایش هدف‌های تازه برای تغییر بنیادی می‌دادند. اما تعریفی صرفا فنی از هنرِ انقلابی، نه راجع به کیفیت اثر چیزی به ما می‌گوید، نه درباره حقیقت و اصالتش.

علاوه بر آن زمانی می‌توان یک اثر هنری را انقلابی خواند که به یاری تغییر شکلِ زیباشناختی، ناآزادی و نیروهای سرکش موجود در سرنوشت خاص افراد را نشان داده، واقعیت اجتماعی گنگ و متحجر را شکافته، افق تغییر (آزادی) را بازگشوده باشد. به این معنا هر کار هنریِ اصیل، انقلابی خواهد بود. یعنی برهم زنندهٔ ادراک و فهم ما از جهان و نیز ادعانامه‌ای علیه واقعیت تثبیت شده…